MARIA GRZEGORZEWSKA urodziła się 18 kwietnia 1888 r. we wsi Wołuczy. Ukończyła prywatną szkołę żeńską Pauliny Helwek w Warszawie. Studiowała nauki przyrodnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, pedagogikę w Brukseli, w Międzynarodowym Fakultecie Pedagogicznym kierowanym przez Józefę Joteyko, i psychologię na Sorbonie, gdzie w 1916 r. uzyskała tytuł doktora filozofii za rozprawę: Studium na temat rozwoju uczuć estetycznych - badania z zakresu estetyki eksperymentalnej przeprowadzone wśród uczniów szkół brukselskich. Po powrocie do Polski (1919 r.) pracowała w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, zajmując się sprawami szkolnictwa specjalnego. W 1922 r. zorganizowała Instytut Pedagogiki Specjalnej w Warszawie i odtąd zajmowała się działalnością naukową z zakresu pedagogiki specjalnej, a także kształceniem nauczycieli. W latach 1930-1935 kierowała Państwowym Instytutem Nauczycielskim. W latach trzydziestych w polityce państwowej pojawiły się tendencje faszystowskie. Maria Grzegorzewska zostaje odwołana ze stanowiska dyrektorki Instytutu za tzw. działalność rozkładową. Wraz z nią z PIN odeszli m.in. Korczak, Elzenberg, Suchodolski, Zawieyski.POZA pracą dydaktyczną Grzegorzewska prowadziła działalność naukową i publicystyczną. Opracowała oryginalną metodę nauczania, która nosi nazwę "metody ośrodków pracy" i jest obecnie powszechnie stosowana w szkolnictwie specjalnym. Maria Grzegorzewska jako pierwsza w Polsce podjęła systematyczne badania nad zagadnieniami pedagogiki niepełnosprawnych, stworzyła jej podstawy. Wychodząc z założenia, że człowiek jest psychofizyczną jednością, wysunęła tezę całościowego ujęcia odchyleń od normy; rozwijała zagadnienia kompensacji w rewalidacji niepełnosprawnych (teoria dynamicznych układów strukturalnych). Szczególnie interesowały ją zagadnienia związane z tyflopedagogiką i tyflopsychologią, a także zagadnieniami pracy z osobami głuchoniewidomymi (głuchociemnymi), była m.in. naukową opiekunką rewalidacji głuchoniewidomej Krystyny Hryszkiewicz. Interesowała się problemami wszystkich subdyscyplin pedagogiki specjalnej. Wyniki tych prac znalazły uogólnienie w pierwszych polskich próbach pełnego wykładu na temat teorii i praktyki pracy z niepełnosprawnymi (Szkolnictwo specjalne, w: Encyklopedia wychowania, 1938 oraz Pedagogika lecznicza. Skrypt wykładów, 1952/1953). W latach 1958-1960 była profesorem w Katedrze Pedagogiki Specjalnej UW, pierwszej uniwersyteckiej katedrze pedagogiki specjalnej w Polsce, powołanej dla Niej ad personam.
OSIĄGNIĘCIA Marii Grzegorzewskiej w zakresie pedagogiki specjalnej są nie do
przecenienia. Była pierwszą osobą w Polsce, która profesjonalnie zajęła się
tą problematyką, uzyskując sukcesy zarówno w pracach teoretycznych, jak i
praktycznych. Od 1924 r. aż do ostatnich dni swego życia redagowała
czasopismo "Szkoła Specjalna". Za najistotniejsze swoje osiągnięcia
uważała prace związane z kształceniem nauczycieli. Pracę nauczyciela -
wychowawcy w szkole specjalnej traktowała jako pracę o szczególnej wartości.
W Listach do młodego nauczyciela napisała: "Czy rozumiesz głębię słowa
nauczyciel? Słowa, które kryje w sobie treść potrzeb życia
ludzkiego". Przedstawiła w nich sylwetkę nauczyciela - dobrego Człowieka,
bogatego wewnętrznie, osoby obdarzonej charyzmatem, zdolnościami empatycznymi,
umiejętnością "współbrzmienia" ze swoimi podopiecznymi. O ile
teoretyczne osiągnięcia Grzegorzewskiej mają już dzisiaj - co zrozumiałe -
w dużej części wartość historyczną, to Jej przemyślenia na temat
"nauczyciela doskon ałego" są nadal aktualne. Wynika to z faktu, że
Grzegorzewska sama była osobowością charyzmatyczną, wzorcem etycznym dla
wielu ludzi.
DOMINUJĄCYM motywem Jej działalności i dewizą życia było: "Nie ma
kaleki, jest człowiek". Uporczywie i bezkompromisowo walczyła o pełne
prawo do nauki, do pracy i do szacunku osób upośledzonych. Przekonywała, że
kalectwo nie pomniejsza wartości i godności człowieka.
GŁÓWNE jej publikacje to: Psychologia niewidomych, Listy do młodego
nauczyciela, Pedagogika lecznicza. Skrypt wykładów, Głuchociemni, Psychologia
niewidomych, Analiza zjawiska kompensacji u głuchych i niewidomych.
ZMARŁA 7 maja 1967 r. Ale to, co stworzyła, jest piękne, szlachetne, mądre i
nigdy nie przeminie.